Τα μικροσκοπικά μολυβένια στρατιωτάκια, οι χαριτωμένες μετάλλινες φιγουρίτσες που ξετρέλαιναν τους παππούδες μας και τους προπάππους μας,σήμερα δεν συνηθίζονται πια τόσο πολύ, όσο τον παλιό καιρό. Τα σημερινά παιδιά προτιμούνε περισσότερο τα πολύπλοκα και μεγαλίστικα μηχανικά παιχνίδια, από τα ταπεινά μολυβένια στρατιωτάκια κι αλογάκια και προβατάκια της παλιάς εποχής.
Σ' ένα προϊστορικό τύμβο της Κορινθίας, στην Αυστρία, βρέθηκε ένα πρωτόγονο μολυβένιο στρατιωτάκι, έφιππο μάλιστα. Το στρατιωτάκι αυτό που έχει κατασκευασθεί τουλάχιστον χίλια χρόνια προ Χριστού, είναι βέβαια εντελώς άτεχνο, αλλά πολλά σημερινά παιδιά θα έπαιζαν ευχάριστα μαζί του. Ανάμεσα ακόμη και στις ελληνικές και ρωμαϊκές αρχαιότητες βρίσκαμε συχνά μικροσκοπικά αγαλματάκια από μολύβι, τσίγκο και χαλκό. Παρασταίνουν Καίσαρες, πολεμιστές, ακόμη βρέθηκε και ένας ιππέας, που πολεμάει μ΄ ένα λιοντάρι, έργο εξαιρετικής τέχνη.
Στον Μεσαίωνα, κατασκευάζονταν αγαλματάκια που παράσταιναν διάφορες θρησκευτικές μορφές Την εποχή των Σταυροφοριών π.χ., έκαναν αγαλματάκια αγίων και άλλες βιβλικές μορφές, που τις χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά για φυλαχτά και τις κρεμούσαν οι ευσεβείς σταυροφόροι στο λαιμό τους πριν ξεκινήσουν για τις μακρινές εκστρατείες τους στους Αγίος Τόπους. Καμιά φορά όμως και τα παιδάκια, όποτε τύχαινε να πέσουν τέτοιες φιγουρίτσες στα χέρια τους, έπαιζαν με μεγάλη ευχαρίστηση μαζί τους.
Από την εποχή εκείνη μας σώζονται φιγουρίτσες που παριστάνουν το Χριστό, τον Άγιο Γεώργιο, ακόμη και το τριήμερο Λάζαρο με το σάβανό του. Οι φιγουρίτσες αυτές γίνονταν από μολύβι, ξύλο και ασήμι.
Από την αρχή του δεκάτου έκτου αιώνα σώζονται, καραβάκια από ασήμι, με ναύτες και στρατιώτες καμωμένους κι αυτούς από ασήμι και ζωγραφισμένους με διάφορα χρώματα. Το 1632 η πόλη του Άουγκσμπουργκ χάρισε στο βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύο Αδόλφο ένα καλλιτεχνικό κιβώτιο, γεμάτο από μετάλλινες φιγουρίτσες. Ανάμεσα σ΄ αυτές βρίσκονταν ένας χάλκινος καβαλάρης, με κράνος και ασπίδα, απεικονίσεις ζώων από ασήμι, ένας Ιππότης με την ντάμα του, ένας θαυμάσια σκαλισμένος Άγιος Γεώργιος, που πολεμάει με το δράκοντα και άλλα πολλά. Στο δέκατο έβδομο αιώνα, πολλοί χρυσοχόοι του Άουγκσμπουργκ ήταν διάσημοι για την τέχνη τους και την επιδεξιότητα, που μ' αυτήν κατόρθωναν να κρύβουν διάφορα μηχανήματα μέσα σε μικροσκοπικές φιγουρίτσες και τις έκαναν ώστε να μπορούν να κουνιούνται.
Από την εποχή εκείνη σώζονται κουκλίτσες, πουλιά μέσα σε επίχρυσα κλουβάκια, χορεύτριες, ένας ράφτης που ράβει. Όλα έχουν ένα μικροσκοπικό μηχάνημα κρυμμένο μέσα τους και μ' αυτό μπορούν, μόλις κουρδιστούν, να κάνουν δύο-τρία βήματα, να κελαηδήσουν ή να κουνούν τα χέρια τους.
Η πραγματική όμως πατρίδα των μολυβένιων στρατιωτών είναι η Νυρεμβέργη της Γερμανίας, που όπως είναι γνωστό, είναι η πατρίδα των παιδικών παιχνιδιών γενικά. Απο το 1560 είχε αποφασισθεί να μην κατασκευάζεται τίποτε άλλο στην Νυρεμβέργη εκτός από παιχνίδια και γενικά αντικείμενα για την χρήση των παιδιών.
Από την εποχή εκείνη αρχίζει πραγματικά η ακμή της βιομηχανίας των μολυβένιων παιχνιδιών. Η Νυρεμβέργη απόκτησε τέτοια φήμη κι έξω από την Γερμανία ακόμη, ώστε τα παιχνίδια της ήταν περιζήτητα σε όλες της Αυλές.
Όταν γεννήθηκε ο πρώτος γιος του Λουδοβίκου ΙΔ' της Γαλλίας, ο βασιλιάς ήλιος ανάθεσε στον Κολμπέρ, τον υπουργό του των Οικονομικών, να του προμηθεύσει ανθρωπάκια από μολύβι, σαν κι αυτά που είχε κι έπαιζε όταν ήταν μικρός, οι φιγουρίτσες πρέπει να έχουν ύψος έξι εκατοστά, να είναι συμπαγείς και ολοστρόγγυλες.
Ο Κολμπέρ βρήκε πως ο καταλληλότερος άνθρωπος για να αναλάβει την παραγγελία αυτή ήταν ο ειδικός κατασκευαστής μολυβένιων παιχνιδιών Χανς Χάουτς από την Νυρεμβέργη, που ήταν διάσημος σ' όλη την Ευρώπη. Ο Γερμανός αυτός βιομήχανος, μαζί με το γιο του κι ένα Γάλλο αρχιτέκτονα, ετοίμασαν για τον μικρό πρίγκιπα αρκετές εκατοντάδες στρατιώτες έφιππους και πεζούς από χυτό ασήμι. Τους τοποθέτησαν όλους επάνω σε βάσεις με ροδίτσες, ώστε να μπορούν να κουνιούνται και τους έβαλαν έπειτα μέσα σε μεγαλοπρεπή ξύλινα φρούρια, που τα είχε κατασκευάσει ο Γάλλος αρχιτέκτονας. Όλο το έργο τελείωσε το 1666 και στάλθηκε στο Παρίσι.
Τα καλλιτεχνικότατα αυτά παιχνίδια προκάλεσαν μεγάλο θαυμασμό στη Γαλλία κι οι παραγγελίες άρχισαν να πέφτουν βροχή στη Νυρεμβέργη. Στην εποχή του Φρειδερίκου του Μεγάλου, η ακμή των μολυβένιων στρατιωτών, με τους διάφορους πολέμους, έφθασε στο μεγαλύτερο της σημείο. Είχε εξελιχθεί σε πραγματική καλλιτεχνία. Ο Γιόχαν Χίπερτ από την Νυρεμβέργη κι ο γιος του κατασκεύαζαν τις ωραιότερες μολυβένιες φιγουρίτσες. Πολλές απ' αυτές βρίσκονται σήμερα σε διάφορα μουσεία της Γερμανίας και είναι πραγματικά αριστουργήματα. Άλλες παριστάνουν ζώα, από τον ελέφαντα ως το ποντικάκι, άλλες διάφορους τύπους, π.χ.αθίγγανους χωριάτες,κλπ. άλλες στρατιώτες όλων των εθνών και όλων των εποχών, άλλες δέντρα κάθε είδους, κλπ.
Όλες οι φιγουρίτσες δεν είχαν το ίδιο μέγεθος. Άλλες είχαν ύψος επτά εκατοστά και άλλες έφθαναν στα είκοσι και στα τριανταπέντε ακόμη εκατοστά είχαν δηλαδή το μέγεθος μιας αρκετά μεγάλης κούκλας.
Μόλις κατά το 1839, όταν ιδρύθηκε η φίρμα Χάινριχσεν στην Νυρεμβέργη, τότε καθιερώθηκε το μέγεθος που έχουν σήμερα όλα τα μολυβένια στρατιωτάκια, το ύψος δηλαδή των τριάμιση εκατοστών. Με τον καιρό η φίρμα Χάινριχσεν εκτόπισε όλες τις άλλες και έγινε η μεγαλύτερη βιομηχανική εταιρία κατασκευής μολυβένιων παιχνιδιών που είναι σωστά καλλιτεχνήματα. Και τώρα που αναπτύξαμε την εξέλιξη των μολυβένιων στρατιωτών, ας πούμε και λίγα λόγια για την κατασκευή τους. Πως γίνονταν όλες αυτές οι μεταλλικές φιγουρίτσες; Το σχέδιο τους ή το έκαναν οι ειδικοί σχεδιαστές ή το έπαιρναν από διάφορα εικονογραφημένα βιβλία. Με βάση αυτή την ζωγραφιά κατασκεύαζαν το καλούπι που αποτελούνταν από δυο πλάκες χάλκινες η γύψινες. Ύστερα έχυναν μέσα το μέταλλο, που άλλοτε ήταν καθαρός ψευδάργυρος και άλλοτε ένα μείγμα μολυβιού, ψευδαργύρου και αντιμονίου.
Οι φιγούρες, όταν έβγαιναν μέσα από το καλούπι, ήταν φυσικά λευκές σαν ασήμι και αχρωμάτιστες. Έπρεπε να ζωγραφιστούν. Την εργασία αυτή την εκτελούσαν γυναίκες και παιδιά επάνω σε ορισμένα σχέδια, και από την προσοχή τους και την επιδεξιότητά τους εξαρτιόταν ιδιαίτερα η επιτυχία και η ζωηρότητα της φιγούρας.
Άμα κοιτάξει κανείς τον κατάλογο των μεγάλων εργοστασίων μολυβένιων παιχνιδιών, θα απορήσει με το πλήθος και την ποικιλία που παρπυσιάζουν, οι στρατιωτικές φιγούρες πιάνουν τα τέσσερα πέμπτα του καταλόγου και μπορεί κανείς να διαλέξει στρατιώτες από τους προϊστορικούς χρόνους ως τις ημέρες μας. Υπάρχουν Φοίνικες, Πέρσες με τα πλοία τους, Αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, Σταυροφόροι και στρατιώτες σημερινοί. Επίσης μπορεί κανείς να βρει την στρατιά του Ναπολέοντα με όλους τους στρατηγούς του, τον Φρειδερίκο το Μέγα με το στρατό του, στρατιώτες Κινέζους, Ανναμίτες, Σκύθες, και Γαλάτες της παλαιάς εποχής.
Πιο ενδιαφέρουσες ακόμη είναι οι φιγούρες που δεν έχουν πολεμικό χαρακτήρα, όπως π.χ. σειρές που παριστάνουν κυνήγι λεονταριών στην Αφρική, λιτανεία, θερισμό, τρύγο, ιπποδρόμιο, θηριοτροφείο. Εννοείται ότι τα καλλιτεχνικά αυτά παιχνίδια πολλές φορές δεν ενδιέφεραν μόνο παιδιά. Άρεσαν και στους μεγάλους. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, που ακόμη και σήμερα όπως άλλοι έχουν μανία να κάνουν συλλογές γραματοσήμων, έτσι κι αυτοί έχουν την μανία να κάνουν συλλογές από μολυβένιες φιγούρες. Πολλές από τις συλλογές αυτές έχουν μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική αξία και είναι μοναδικές στον κόσμο.
Ακόμη και τους ποιητές έχουν εμπνεύσει τα μολυβένια στρατιωτάκια. Ποιο παιδί δεν έχει διαβάσει την τραγική ιστορία του μολυβένιου στρατιώτη του Άντερσεν;
ΠΗΓΗ: καζαμίας 2001
.jpg)
0 Σχόλια